بهداشت مواد غذایی در بیمارستانها
چکیده:
از آنجایی که وقوع یک مسمومیت غذایی در بیمارستان می تواند زندگی بیماران و دیگر افرادی را که به نحوی از غذای بیمارستان استفاده می کنند و گاه دچار ضعف سیستم ایمنی هم می باشند به خطر اندازد ، رعایت بهداشت مواد غذایی در بیمارستان بسیار مهم می باشد. اگرچه در بیمارستانها عمدتاً کارکنان بخش تغذیه مسئول تهیه و توزیع غذا می باشند ، پرستاران، آبدارچی ها و مستخدمین نیز در توزیع یا تحویل غذا به بیماران دخالت می نمایند. اصولاً هر فردی که مواد غذایی را تهیه و آماده ، طبخ و یا توزیع می نماید باید از اصول اولیه بهداشت مواد غذایی و مهارتهای اصولی در تهیه غذا و نقش پیشگیری کننده اش در بیماریهای ناشی از غذا آگاهی داشته باشد .( مطالعات نشان داده اند که باکتریها بیشتر از ویروسها و انگلها در ایجاد بیماریهای غذا یی موثرند و انسان می تواند به نحوی در انتقال این میکروارگانیسم ها به بیماران ایفای نقش کند.در این راستا :
مهمتر ین علل ایجاد بیماریهای ناشی از غذا عبارتند از :
1- فرآیند طولانی مدت آماده سازی غذا
2-ذخیره سازی در دمای نامناسب
3-سرد کردن غذا بطور خیلی آهسته پیش از قرار دادن آن در یخچال
4-عدم گرم کردن مجدد غذا تا دمایی که در آن باکتریهای مولد مسمومیت غذایی از بین می روند.
5-استفاده از غذای آلوده
6 -عدم پخت کافی گوشت ، محصولات گوشتی و طیور
7-عدم تخصیص مدت زمان کافی برای خروج ازحالت انجماد گوشت و مرغ یخ زده
8-نگهداری غذا در دمای کمتر از c °63
9- عدم نگهداری غذای پخته دریخچال در ظروف در بسته یا نگهداری آنها بصورت باز در مجاورت با غذای خام
10-پختگوشت ، محصولات گوشتی و طیور بیش از مقدار مورد نیاز
11-وجود بیماری مسری در دست اندرکاران تهیه و توزیع غذا
12-عدم رعایت بهداشت توسط کارگران بخش تغذیه
13- ا ستفاده از وسایل و تجهیزات آلوده
از موارد فوق الذکر نتیجه گیری می گردد کهکلیه غذاها باید با توجه به اصول ایمنی غذا و ضوابط بهداشتی تهیه گردند وکمیتهکنترل عفونت بیمارستان مسئول پیشگیری ،کشف و تحقیق در مورد وقوع بیماریهای غذایی می باشد( ,1988etalstatskel L.) .
مقدمه :
مسمومیت غذایی زمانی ایجاد می شود که غذا بوسیله ارگانیزمهای بیماری زا یا سموم آلوده شود. زمانی که منشاء این آلودگی از باکتریهای بیماریزا باشد مدیریت غلط در بخش تغذیه (عدم نگهداری صحیح ) ممکن است سبب گسترش آلودگیها شده و نهایتاً باعث ایجاد بیماری در افراد مستعد گردد. بخش تغذیه در بیمارستانها و سایر مراکز مانند خانه هایسالمندان و دیگر مراکز تجمع انسانی با مشکلات مربوط به جابجایی مقادیر زیادی از غذاهای خام ، تحویل غذاهای زیاد و متنوع در عرض یک روز به بیماران ، تهیه و آماده سازی غذا برای رژیم های مختلف و تأخیر در تحویل غذاها روبرو می باشد . احتمال آلودگی مواد غذایی (اعم از خام و پخته ) در این گونه جابجایی بسیار زیاد است وطبیعتاً غذای آلوده در ارگانیسم بیماران که عموماً دچار ضعف سیستم ایمنی (البته به درجات متفاوت ) می باشند نمایش منفی تری می تواند داشته باشد.
این تغییرات در تهیه غذا و تحویل آن به بیماران در بیمارستان به دلیل ضرورت تغذیه بسیاری از بیماران که دست به گریبان بیماری می باشند ، اثرات پیچیده تری می تواند داشته باشد.
بدلیل این مشکلات ، پیشگیری از مسمومیت غذایی باید به عنوان یک ضرورت در مجموعه فعالیت های بیمارستانی تلقی شود. بیماریهای ناشی از غذا در بخشهای بیمارستان ممکن است بیماران ، کارکنان و ملاقات کنندگان را تحت تأثیر قرار دهد ویا به نحوی از طریق آنها شیوع یابد وحتی ممکن است از انتقال غذا از فضایی دیگر به بیمارستان صورت گیرد.
شایعترین میکروبهای دخیل در همه گیری بیمارستان به دنبال مصرف غذای آلوده عبارتند از((Guallar C.etal ,2004:
سالمونلا (شایعترین میکروب)
استافیلوکوک اورئوس
کلستریدیوم پرفرینژنز
سایر علل عفونت های بیمارستانی ناشی از مصرف مواد غذایی عبارتند از :
باسیلوس سرئوس ، شیگلا ، ویبریوپارا همولیتیکوس ، ویروس هپاتیت A ، لیستریامونوسیتوژنز ، یرسینیا انتروکولیتیکا ، کامپیلو باکترژوژنی ، ویبریوکلرا ، ایکلای 157 0: اچ (E.coli 0157:H) و کلستریدیوم بوتولینیوم (Martin M.A , 1998) .
گروههای آسیب پذیر:
همه بیماران و کارکنان بیمارستان به یک نسبت از آلودگی غذایی متأثر نمیشوند . مقاومت گروههای مختلف در برابر آلودگیهای غذایی متفاوت است و در این خصوص بعضی از گروهها آسیب پذیرتر از گروههای دیگر قلمداد میشوند.
گروههای آسیب پذیر نسبت به آلودگی غذایی در بیمارستانها عمدتاً شامل افراد زیر می باشند:
1- سالمندان ، دیابتی ها ، افراد دچار سندرم نقص ا یمنی (HIV(، مبتلایان به سرطان وکاهش سطح اسید معده
2- بیمارانجراحی شده، ایمونوساپرسیو و بیماران دیگری که تحت درمان با آنتی بیوتیک وآنتی اسید می باشند.
گروه بیماران یاد شده بدلیل تماس های گاه مکرر با دیگر بیماران،کارکنان و ملاقاتی ها در معرض خطر بیشتری قرار دارند و در صورتی که بهداشت فردی دراینگونه افراد دچار ضعف باشد خطر بیشتری آنها را تهدید می نماید. در هر حال ابتلاء آنها به بیماریهای ناشی از مسمومیت یا آلودگی غذایی می تواند مشکلات بزرگ حقوقی ، انسانی ،درمانی ،مدیریتی و اقتصادی بر بیمارستان، بیمار و خانواده وی تحمیل کند Damin.N .etal, 1997)).