استاندارد کردن محلول های شیمیایی:
محلول استاندارد محلول هایی هستند که از نظر غلظت،غلظت آنها به طور دقیقی اندازه گیری شده است.برای سنجش دقیق نرمالیته ی یک محلول آنها را به وسیله ی یک محلول که از قبل نرمالیته ی آنها تعیین شده و استاندارد اولیه شده است استفاده می کنیم.
برای تهیه محلول استاندارد اولیه میزان مشخصی از محلول های با غلظت معین را به وسیله ی ترازو وزن می کنیم و آن را به حجم می رسانیم.
باید توجه داشت که برای تهیه یک محلول با استاندارد اولیه باید به نکات زیر توجه کرد:
1. ماده ی ما درجه خلوص بالایی داشته باشد.
2. ماده ی مورد نظر در برابر هوا پایدار باشد و قابلیت جذب CO2 را نداشته باشد.
3. از نظر اکی والان گرم دارای اکی والان گرم بالایی باشد.
محلول هایی مانند سود که ویژگی های بالا را ندارند به صورتی که در بند اول ذکر شده استاندارد می شوند.در زیر روش هایی از استاندارد کردن چند محلول شیمیایی آمده است:
استاندارد کردن اسید کلریدریک 2/0 مولار :
ابتدا در یک ارلن حدود 2/0 گرم کربنات سدیم بریزید و در حدود 20 یا 30 میلی لیتر آب مقطر حل کنید. سپس چند قطره از شناساگر سبز برموکرزول در ارلن بریزید.
بورت را از اسید کلریدریکی که باید استاندارد شود و غلظت حدودی آن 2/0 است پر کرده و تیتراسیون را شروع کنید تا وقتی رنگ محلول از آبی به سبز تغییر یابد. سپس 2 الی 3 دقیقه ارلن را بجوشانید. مشاهده میکنید که رنگ محلول دوباره آبی خواهد شد. تیتر را ادامه دهید تا دوباره رنگ محلول سبز شود که این نقطه پایانی تیتراسیون است.
شاید این سوال به وجود بیاید که علت جوشاندن محلول چیست؟
برای پاسخ به این سوال باید معادله واکنشی که انجام میشود را نوشت. وقتی اسید با کربنات واکنش نشان میدهد محصولاتی که تولید میکند اسید کربنیک و نمک است. میدانیم که شناساگر سبز برموکرزول در محیط اسیدی سبز میشود. رنگ سبز اولیه که دیده میشود ناشی از
تشکیل اسید کربنیک است و به نقطه پایانی تیتراسیون مربوط نمیشود. پس محلول را می جوشانیم تا این اسید به آب و دی اکسید کربن تجزیه شود.
استاندارد کردن محلول نیترات نقره 0141/0 نرمال:
ابتدا به میزان 396/2 گرم از نیترات نقرا را در آب مقطر حل می کنیم و در بالن به حجم 1000 سی سی می رسانیم.برای استاندارد کردن این محلول از محلول کلرید سدیم 0141/0 نرمال استفاده می کنیم.یک میلی لیتر محلول نیترات نقره تقریبا 5/0 گرم cl است.
برای این کار دقیقا 20 میلی لیتر کلراید سدیم 0141/0 نرمابل را داخل ارلن ریخته و 1 میلی لیتر از معرف کرومات پتاسیم به آن اضافه می کنیم ،محلول نیترات نقره را داخل بورت می ریزیم و عمل تیتراسیون را انجام می دهیم تا نقطه پایانی زرد متمایل به صورتی یکنواخت فرا برسد.
استاندارد کردن نیترات نقره 1/0 نرمال :
100 میلی گرم سدیم کلراید خالص که قبلا در دمای 110 درجه سانتیگراد به مدت 2 ساعت خشک شده است را به یک بشر 150 میلی ریخته و 5 میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه کنید.سپس 5 میلی لیتر استیک اسید غلیظ اضافه کنید. در ادامه 50 میلی لیتر متانل و 5/0 میلی لیتر شناساگر Eosin Y به محلول اضافه کنید.
محلول را هم بزنید(ترجیحا با مگنت استیرر) و با نیترات نقره تیتر کرده و نرمالیته آن را محاسبه کنید.
توضیح: برای ساختن شناساگر Eosin Y میتوانید 50 میلی گرم از آنرا در 10 میلی لیتر آب حل کنید.
استاندارد کردن پتاسیم هیدروکساید 1 نرمال:
5 گرم پتاسیم بی فتالات را که قبلا در دمای 120 درجه سانتیگراد به مدت 2 ساعت حرارت دیده است را در 75 میلی لیتر آب مقطر تازه حل کنید. سپس 2 قطره فنل فتالئین اضافه کنیدو تا ظهور رنگ صورتی تیتر کنید.
هر 2/204 میلی گرم پتاسیم بی فتالات با 1 میلی لیتر از پتاسیم هیدروکساید 1 نرمال هم ارز است.
توضیح: روش استاندارد کردن سدیم هیدروکساید 1 نرمال هم مشابه روش فوق است.
استاندارد کردن پرمنگنات پتاسیم 1/0 نرمال:
در ابتدا 200 میلی گرم سدیم اگزالاتی که قبلا در دمای110 درجه سانتیگراد به مدت 2 ساعت در آون حرارت دیده است را وزن کرده و در 250 میلی لیتر آب مقطر حل کنید.
سپس 7 میلی لیتر اسید سولفوریک غلیظ به آن اضافه کنید و تا 80 الی 85 درجه سانتیگراد حرارت دهید. توصیه میشود که دما بالاتر از 85 درجه نرسد.
در نهایت تمام این محلول را با پرمنگنات پتاسیم مورد نظر تیتر کنید. لازم به ذکر است که دمای محلول در طی تیتراسیون نباید به کمتر از 70 درجه سانتیگراد برسد.
برای محاسبه نرمالیته باید بدانید که هر 7/6 میلی گرم سدیم اگزالات با یک میلی لیتر پرمنگنات پتاسیم دقیقا 1/0 نرمال هم ارز است.
استاندارد کردن پتاسیم دی کرومات 1/0 نرمال:
25 میلی لیتر از محلول را به یک ارلن درب دار 500 سی سی ریخته و 2 گرم یدید پتاسیم به آن افزوده و با 200 میلی لیتر آب مقطر آنرا رقیق کنید.
5 میلی لیتر اسید کلریدریک غلیظ به آن افزوده و به مدت 10 دقیقه آنرا در یک جای تاریک قرار دهید. سپس آن را با سدیم تیوسولفات 1/0 نرمال تیتر کنید. در نزدیکی نقطه اکی والان 3 میلی لیتر معرف نشاسته به آن اضافه کرده و تا بیرنگ شدن کامل محلول تیتر را ادامه دهید.
استاندارد کردن محلولIodine 0/1 نرمال :
25 میلی لیتر از محلول ید 1/0 نرمال را به یک ارلن 250 سی سی منتقل کنید و تا حجم 100 میلی لیتر با آب رقیق کنید.
یک میلی لیتر اسید کلریدریک 1 نرمال به آن بیفزایید و به آرامی هم بزنید تا مخلوط گردد. سپس با سدیم تیوسولفات 1/0 تیتر کنید. هر وقت رنگ محلول زرد کمرنگ شد به آن 2 میلی لیتر شناساگر نشاسته به آن اضافه کرده و تا بی رنگ شدن کامل محلول تیتر را ادامه دهید.
توجه نمایید که محلول ید باید در شیشه های تیره و درب دار نگهداری شود.
